ئیسماعیل کامیل ئەندامی پەڕلەمانی سوید: حەلی فیدڕاڵ سەرناگرێت، دەبێت سێ دەوڵەت لەعێراقدا دروست بکرێت
ئۆپۆزسیۆن دەبێت هەست بە مەسئولیەت بکات، کارێک نەکەن زیان بە دوارۆژی پرسی کورد لەکوردستانی عێراق بگەیەنن
دوو پەڕلەمانتاری کورد لەناو پارتی سەوزو پارتی چەپی سوید هەیە پێیان وایە ئەوەی لەکوردستان روو دەدات دیکتاتۆریەتەو دیموکراتی نییە
لەسوریا موعارەزەیەک کە دیارو کاریگەر بێت ئیخوان موسلیمینە
لەهەموو شارەکانی کوردستانی تورکیا کورد خۆپیشاندان بکات لەماوەی یەک مانگدا حکومەتی تورکیا توانای نامێنێت پرسی کورد بەشێوەیەکی جدی لەبەرچاو نەگرێت
رزگار رەزا چوچانی / سوید
نوچەنێت/ گۆڤاری سڤیل
ئیسماعیل کامیل کە کوردی سوریایەو ئەندامی پەڕلەمانی سویدە لە سەر لیستی پارتی گەل”فۆڵک پارتی”، لەم دیمانەیەدا لەگەڵ سڤیل رایدەگەیەنێت حکومەتی سوریا کە خەڵکی خۆی دەکوژێت و ماوەی حەوت مانگە بەردەوامە لەکوشتن، نا توانێت لەسەر دەسەڵات بمێنێت و دەروخێت، هەروەها دەشڵێت، حکومەتی سوریا روخانی نزیکەو روخانی حکومەتی بەشار ئەسەدیش زەربەی گەورە دەبێت لەجمهوری ئیسلامی ئیران و حزبوڵا و حەماس، ئەو کوردە پەڕلەمانتارەی سوید بۆ سڤیل رایدەگەیەنێت کە گۆڕانکاری و دابەشبونی وڵاتانی ناوچەکە چاوەڕوانکراوەو دەشڵێت، ئۆپۆزسیۆن لەکوردستان توند بووە لە رووبەڕووبونەوەی دەسەڵات.
رزگار رەزا چوچانی: لەگۆڕانکارییەکانی سوریا پرسی کورد بەرەو کوێ دەڕوات؟.
لەگەڵ گروپێکی گەنجی کوردی سوریا، لەپەڕلەمانی سوید کۆنفرانسێکمان گرت بۆ ماوەی دوو رۆژ، بەر لە ئیسماعیل کامیل: دوو هەفتە یان سێ هەفتە بوو هەموو ئۆپۆزسیۆنی سوریا جارێکی تر کۆبونەوە، لەئەنجام هەست دەکەم ئێستا دۆخی کورد بەرەو باشی دەڕوات، ئەو عەرەبانەی جاران شۆڤێنیانە بیریان دەکردەوە، ئیستا پرسی کورد قبوڵ دەکەن و هەندێکیان دەڵێن ئەگەر حکومەتێکی عەرەبی وەک حکومەتی ئەسەد، لەدژی ئێمە وەک عەرەب ئەو زوڵمە بکات، دەبێت چی لەگەڵ ئیوە بکات؟ ئێستا ئێمە تێدەگەین کە زوڵمی زیاد لەحەد لەکورد کراوە، هەست بەگۆڕانێکی زۆر دەکەیت لەڕاو هەڵوێستیان، بۆیە من پێم وایە مەسەلەی کورد لە سوریا ئیستا هاتۆتە قبوڵکردن کە میللەتی دووەمە لەو وڵاتەدا و هەموو ئۆپۆزسیۆنی سوریا ئیستا ئەوە قبوڵ دەکەن.
رزگار رەزا چوچانی:پێت وانیە ئەو قسانە هەمان ئەو قسانە بن کە لەکاتی شکست یان پیویستی، میللەتە سەردەستەکان دەیکەن و دواتر پاشگەز دەبنەوە؟.
ئیسماعیل کامیل: دەبێت ئێمە تەجروبەکانی رابردوو لەبەرچاو بگرین، کە هەندێ بەڵێن بەکورد دراوەو نەکراون، بەڵام کاتێک هەموو کورد حەزی بەرووخانی سەدام دەکرد و پشتیوانی ئەمریکای دەکرد، بۆ ئەوە بوو کە هەموومان وا هەستمان دەکرد دوای سەدام هەر رژێمێک بێت باشترە لە ئەو، لەسوریاش لە ساڵی ٦٣ەوە تائێستا هەموو شێوەیەکی زوڵم لەکورد کراوە، لەمەسەلەی سەرژمێری کە زیاتر لە ١٠٠ هەزار کورد مافی هاوڵاتی بونی لێ سەندرایەوە، دروستکرنی ئەو هەموو گوندەی عەرەب لەناوچەکوردیەکان، پشتێنی عەرەبی لەسەر هەموو سنوری تورکیا کە خاکی کوردەو عەرەبی لێ نیشتەجێکراوە، ئەوانەو زۆر زوڵمی تر کە حکومەتی بەعس کردویەتی، ئیستاش بۆ دوای ئەو رژێمە بۆیە ناکرێ تەنها بەقسە بڕوابێنین بەڵکو ئێمە پێویستیمان بەگەرەنتی نێودەوڵەتی هەیە، کە لە حیوار لەگەڵ موعارەزەدا مافی کورد لە سوریا بێتە قبوڵکردن و لەدەوستوری ئەو وڵاتەدا دان بەوەدا بنێرێت کە کورد میللەتی دووەمە لە سوریاو مافی هەیە.
رزگار رەزا چوچانی: ئێستا حکومەتی ئەسەد باسی چاکسازی یاسای سیاسی و ئازادی زیاتر لەناوخۆدا دەکات، داوا لە خەڵکی سوریا و ئۆپۆزسیۆنیش دەکات بەڕێگا چارەی ئاشتیانەو بەڕێگای دیموکراسیانە وەرنە پێشەوە حیوار بکەین، بۆ ئەوە ناکەن؟.
ئیسماعیل کامیل: کاتێک کە حکومەتێک داوایەکی وا بکات، دەبێت هیچ نەبێت خەڵک نەگرێت و خەڵکیش نەکوژێت، بەڵام ئەوان خەڵک دەگرن و لێی دەدەن و دەیکوژن، کەوایە ئەمە نیاز باشی نییە لەگەڵ ئەو داواکارییەدا، لەکاتێکدا هەموو خەڵک دەزانێت ئەو ئۆپۆزسیۆنە و ئەو خۆپیشاندانەی لە سوریا هەیە خۆپیشاندانی ئاشتیانەن و هیچ توندو تیژییەک بەکار ناهێنن، حکومەتی سوریا بەتدوتیژی وەڵامیان دەداتەوە و پاساویشی ئەوەیە کە تیرۆرست هەیەو کاری تیرۆرستی دەکرێت بۆیە توندوتیژی بەکار دەبەن، ئەگەر ئەوە راستە بەڕێگا بەدنیا و چاودێرانی جیهان بدرێت سەردانی سوریا بکەن و بەئازادی بەدوایا بچن، بزانن ئایا راستەو تیرۆرست لەو وڵاتە بونی هەیە؟، پێش ماوەیەک وەک وەفدێکی سیاسی سوریا چوین بۆ روسیا. بۆ ئەوەی رەخنەبکەن کە بۆچی پشتیوانی سوریا دەکات؟، بەپرسی پەڕلەمانی ئەوان وتیان کە لەسوریا گروپی تیرۆرستی هەیەو سوریا دیفاع لەخۆی دەکات، من بۆخۆم پێم وتن، فەرموو ئێوە شاندێک دروستبکەن بەسەرۆکایەتی روسیا کە لەشاندەکەدا وڵاتانی ئەورپای غەریبیشی لەناو بێت، بچنە ناو سوریا و بەدوای ئەوەدا بچن ئایا ئەوە راستە یان نا؟، کە ئەوەم وت بێ قسە بوو، بۆیە سوریا ناتوانێت تاسەر ئەو پاساوانە بەدەستەوە بگرێت کە بۆیە سەرکوت دەکات تیرۆرست هەیە، چونکە خەڵک خۆپیشاندانی سەدان هەزار کەسی دەبینێت دەشپرسێ ئەگەر تیرۆرست هەیە بۆچی لەناو ئەو هەموو خەڵکە بچوکترین تەقینەو نابێت؟، بەڵام تاک تاک خەڵکی ئۆپۆزسیۆن دەکوژن؟، ئەگەر تیرۆرست ئەوان بکوژێت ئەو سەدان هەزار کەسە دەکوژێت کەلەسەر جادەن، دەبوو سوریا رێگا نەدا رەوشکە بەو شێوەی ئێستای لێ بێت، لەسەرەتای روودانەکە رێگای لەبەردەم بوو، دەبوو داوا بکات کە رێگای دیموکراسی هەڵدەبژێرین، حکومەتی مەدەنی بنیات دەنێین، بەڵام ئەوان لەسەرەتاوە تاکو ئێستا بەردوامن لەسەر کوشتنی خەڵک یانی ناکرێت ئەو بەردەوام بێت لەسەر کوشتنی خەڵک و بڵێت دیالۆگ بکەین، ئەگەر بشڵێت جێی باوەڕ نابێت.
رزگار رەزا چوچانی: ئەو کوشتنەی کە حکومەتی سوریا دەیکات، تاچەند دەچێتە خانەی رەدفعلی رەتکردنەوەی دیالۆگ لەلایەن ئۆپۆزسیۆنی ئەو وڵاتەوە؟.
ئیسماعیل کامیل: پێم وایە پێچەوانەکەی راستە، کە ئۆپۆزسیۆنی سوریا دەڵێت نا بۆ دیالۆگ، رەدفعلی مەوقیفی سوریایە، چونکە وەک وتم ئەو بەردەوامە لەکوشتن، ئەگەر سوریا وازی لەکوشتن بهێنایە بەراستی بچوایەتە پێش کە فەرموو ئێمە دیموکراتی بەرقەرار دەکەین و با دیالۆگ بکەین، ئۆپۆزسیۆنی سوریا دەکەوتە مەوقیفێکی زۆر زەعیف، بەڵام سوریا هەر لەرۆژی یەکەمەوە دەستی کردە کوشتن و رەتکردنەوە، بەوەی ئەوە جەماعەتی تیرۆرستن ئەوە دەستی دەستی بێگانەن و دەستی دەرەوەن، کە ئەو بەو شێوەیە بەردەوامە دنیای دەرەوەش دەرگا بۆ ئۆپۆزسیۆن دەکاتەوە تا لەگەڵی دابنیشێت، ئاگام لەوەزیری خاریجی سوریا بوو دەڵێت، ئێمە نیشانەی زەڕب لەسەر ئەورپا دادەنێن، پێش چەند رۆژێکی تر وتیان بانکی مۆن عەمیلی سی ئای ئەیە، ئەوان ئیعتیمادی کولی لەسەر روسیا دەکەن، جێی داخیشە کە روسیا مەوقیفی ئاوایە، بەڵام ئەوەش بەردەوام نابێت لەماوەیەکی زۆر کورتدا، مەوقیفێکی زۆر توند لەبەرانبەر سوریا وەردەگیرێت، لەسەر حیمایەتی مەدەنی و مافی مرۆڤ. هەرگیز عەقڵم نایبڕێت ئەو رژێمە بەردەوام بێت، ئەگەر واز لەکوشتنیش بهێنێت کەڵکی مانەوەی نابێت چونکە باوەڕی خەڵکی لەدەستداوە.
رزگار رەزا چوچانی: لەئەگەری روخانی حکومەتی ئەسەد، چی سیستەمێک بۆ سوریا چاوەڕوانکراوە؟ ئیسلامی یان عەلمانی یان چی؟.
ئیسماعیل کامیل: ئیخوان موسلیمین تەنها گروپە کە رێکخستنێکی تایبەتی هەیە و زۆر لەپێشەوەن لەبواری رێکخستندا، بەدریژای حوکمی ماڵی ئەسەد لە زیاتر لە ٤٠ ساڵدا کار بۆ نەهێشتنی موعارەزە کراوە، بۆیە موعارەزە وەک رێکخستنێکی بەهێز نەماوە ئیخوان نەبێت، یان وەکو جارانی عێراق کە تەنها موعارەزەی کوردی هەبوو موعارەزەیەکی کاریگەرو رێکخراوبوو لەدژی سەدام، لەسوریاش بێجگە لەکوردەکان موعارەزەیەک کە دیارو کاریگەر بێت هەر ئیخوان موسلیمینە، راستە ئێستا گروپی تر دروستبوون، ئەوانیش زۆر گروپی دیارو کاریگەر یان گەورەنین، بەڵام لەباری ئیسلامی بونیش پێم وایە ئیخوان موسلیمین هەمان ئیخوان موسلیمینی جاران نییە، ئەگەر تونس و میسر لەبەرچاو بگرین دەبینی ئەو ئیخوان موسلیمینەی جاران کەتوندو داخراو بوون ئێستا وانین، منیش باوەڕناکەم ئەو جۆرە بیرکردنەوەی جاران جارێکی تر لە رۆژهەڵاتی ناوەراستدا جێی خۆی بکاتەوە، کەوایە چاوەڕێی سیستمێکی کراوە دەکرێت، بەڵام هەر حکومێکیش بێت لەبەعس باشترە، لەگەڵ ئەوەشدا ئێمە پێویستە لەناو دەستوردا مەسەلەی عەلمانیەت تەسبیت بکەین کە نابێت حکومەتێک دروستبکرێت لەسەر ئەساسی دیانەت بێت، بەپێی قسەی کەسانی موعارەزەو ئەوانی من چاوم پێیان کەوتووە، رایان وایە بەهۆی ئەوە میللەت و دیانەتی جیاواز لەناو سوریا هەیە، پێویستە وڵاتێکی مەدەنی و فرەیی دروستبکرێت. هەروەها دۆخی ئەمرۆش دۆخی ساڵانی شەست و حەفتاکان نییە، کە شەڕی سارد لەنێوان دوو بەرەدا هەبوو، ئێستا ئەوە نەماوە، هەروەها وڵاتانی جیهانیش ئێستا قبوڵی هەندێ سیستەمیان نیەو جاری جاران نیە جیهان نەتوانێت تەدەخولی کێشەی ناوخۆی وڵاتان بکەن، جاران کە لەسوریا ٥٠ هەزار ئیخوان موسلیمین کوژران، بەهۆی ئەوەی کە پرەنسیپی تەدەخول نەکردن لە کێشەی ناوخۆی وڵاتان هەبوو، ناڕەزایی و تەدەخول دروست نەبوو، ئێستا ئەو سەردەمە نییە، ئێستا مەسەلەی پاراستنی خەڵکی سیڤیل لەناو کێشەی ناوخۆی وڵاتانیش هاتۆتە پێش و کاری پێدەکرێت، بۆیە من هەرگیز ترسم لەوە نییە کە جەماعەتی ئیخوان موسلیمین بچنە دەسەڵات و حکومەتێکی داخراو دروست بکەن، خۆ ئەگەر بەو ڕێیەشدا بڕۆن ئەبێت ئەوانیش چاوەڕێی راپەڕێنی خەڵک بن لەدژی خۆیان، چونکە ئێستا خەڵکی ناوچەکە چاوکراوەن.
رزگار رەزا چوچانی: بەڵام باسی بەئیسلامی بونی ناوچەکە لە حوکمڕانیدا بەگەرمی لەگۆڕێیە، تۆ بەگشتی خەریتەی ناوچەکە چۆن دەبینی لەداهاتوو چی گۆڕانکارییەک چاوەڕێ دەکەیت؟.
ئیسماعیل کامیل: ئێستا ئەو موعارەزەی هەیە لەناوچەکە جەماعەتی ئیسلامییەکانن، چونکە ئەو وڵاتە دیکتاتۆریانە رێگایان نەداوە بەشێوەیەکی دیموکراسی خەڵک مومارەسەی بڕوای سیاسی خۆی بکات، بۆیە ئاساییە کە ئیسلامییەکان لە تونس ٤٠% دەنگی خەڵک بەدەست دەهێنن، پێم وایە لە میسریش هەمان شت دەبێت، لەسوریاش هەمان شت چاوەڕوانکراوە، بەڵام لەهەمانکاتدا پێشم وانیە هاتنە سەرحوکمی ئەوان خەتەر بێت لەسەر ئازادی، چونکە ئەوان فێربوون لە تورکیا، تورکیا بۆ ئەوان وەک نمونەیەکە و بەکاری دەبەن بۆ شێوەی پێشکەوتنی خۆیان لە پێشکەوتن و کرانەوەداو داخراوی دەساڵ پێش ئێستایان نابێت، لەباری گۆڕانکاری ناوچەکەش من وای دەبینم گۆڕانکاری گەورە سەرهەڵبدات، وا دەبینم عێراق دەبێتە سێ پارچە، سوریا ئیحتیمالە ببێتە دوو سێ پارچە، ئێران دوای چەند ساڵێک دەبێتە چەند وڵاتێک، پێموایە لەساڵانی ئایندە وڵاتی تازە لەرۆژهەڵاتی ناوەڕاست پێکدێت.
رزگار رەزا چوچانی: ئحتیمالی دابەشبونی سوریاشت باسکرد، بەڵام لەوێ کورد خوگرافیاکی لەیەک پچڕاوی هەیە، ئایا لەو حاڵەتەدا سەربەخۆبونی کورد لەسوریا چاوەڕوانکراوە؟ یان بەهۆی ئەوەی نزیکی لەسیاسیەکانی کورد ئامادەیی کورد لەسوریا بۆ ئەگەرەکان چۆن دەبینیت؟.
ئیسماعیل کامیل: وەک وتت بەهۆی زروفی جوگرافیا و دواتر بەهۆی ئەوەی کە رێژەی کورد کەمترە لەسوریا، سەربەخۆبوون بۆ کوردی سوریا رەنگە نەگونجێت، بەڵام لەباری ئامادەیی کورد زۆر کات لەگەڵ برادەرانی پارتەکانی کورد لەسوریا قسەم کردووە، ئەوەی پێم سەیرە لەزورفێکی ئاوا ئیمکانی پێکهانینی جەبهەیەکی کورد نەبێت، ئێستا ١٦-١٧ پارتی کوردی سوریا هەیە ئەوەش زەرەری گەورە بە قەزیەی کورد دەگەیەنێت، بۆیە دەبێت یەکەم هەنگاو ئەو پارتە سیاسیانە هیچ نەبێت ببنە دوو بەرە یان سێ بەرە، چونکە لەکاتی دانوستاندیان لەم سویدەش دەبینم کەدێن بۆ پەڕلەمانی سویدی یان کە دەچن بۆ وەزارەتی دەرەوەی سوید هەموو دەچن، لەکاتێکدا ئەگەر نوینەرەکانیان یەک بن یان دوو سێ کەس بن زۆر ئیستیفادەی زیاترە لەوەی کەمەجیلیسێک بەشداربن، بۆیە وەک ئێوە باستان کرد لەسەرەتای ئەم دیدارە نابێت کورد ئیعتیمادی تەواوی لەسەر ئۆپۆزسیۆنی سوریا بێت کە سبەی دەبێتە تەرەفی بەرانبەری، یان نابێت پشت بەخۆمان نەبەستین لەئەگەری هەر گۆڕانێک وەک تەجروبەی دروستکردنی ئەو وڵاتانەی کە دروستبوون و کوردیان بەسەردا دابەشکراو سەرەتا باسی مافی کوردیان کردووە دواتر شتی تر بوو، بۆیە یەکەم شت دەبێت هێزی کوردی ببێتە یەک، ئەگەر ئەوان بەیەک مەوقیف و بەیەک دەنگ و یەک بەرە بچنە پێش ئەوە مەوقیفی کورد بەهێز دەکات لەبەرانبەر ئۆپۆزسیۆنی سوریا، چونکە ناکرێت خۆیان بۆ ئەگەرەکان ئامادە نەکەن و تەنها پشت بە قسەی ئۆپۆزسیۆن ببەستن، یان خۆ دەکرێت کەڵک نزیکترین نمونە وەربگرین کە لەئەمونی هەرێمی کوردستانە، خۆ مادەی ١٤٠ لەدەستوری نوێی عێراقدا چەسپێنراوەو کوردستان هەرێمێکیشی هەیە، بەڵام ئۆپۆزسیۆنی جارانی عیراق و دەسەڵاتی ئێستا خۆیان لەو بەڵێن و مادانە لا ئەدەن، سوریاش هەمان شت چاوەڕوانکراوە بۆیە دەبێت کورد خۆی ئامادە بکات و هیزی خۆی یەکبخاتەوە، نابێت بەو شێوەیە بڵاوبنەوە کە ١٦-١٧ پارت هەیەو پێموایە یەک دوو پارتی تریش دروستبوون، ئێستا هەوڵێک هەیە کە هەیئەتێک تەمسیلی کورد بکات، ئەوەش دەبێتە خاڵكی بەهێزی کوردو ئێمەش وەک کوردی سوریا لەدەرەوە دەتوانین شتێکی لەو شێوە بکەین پشتیوانی هەوڵەکانیان بین و مەسەلەی کوردی بەتوندی داخوازمان بێت و پشتیوانی بکەین، ئەگەر بێت و ئەو گردبونەوەش نەکرێت، زیانێکی زۆر گەورەو تاریخی بە پرسی کورد دەگات.
رزگار رەزا چوچانی: بچینە سەر بەشەکانی تری کوردستان، لەتورکیا دوو ڕێگا کراوەیە لەبەردەم کورددا، رێگای پەڕلەمانی و رێگای شاخ، هەڵبژاردنی کام ڕێگایان عاقڵانی دەبینی؟.
ئیسماعیل کامیل: ئەوە روونە کە جاران تەنها ڕێگای خەبات بۆ گەلی ژێر دەست هەڵبژاردنی شەڕی چەکداری بوو، بەڵام لەم ساڵانەی دوایی سەیری جنوبی سودان بکە، یان سەیری فەلەستین بکە کەجاران جوڵانەوەیان مۆری تیرۆرستی لێدرابوو ئێستا بونەتە شەریکی ئیختیاری موفاوەزات و رێککەوتن لەگەڵ ئیسرائیل، سودان خەڵکەکەی بڕیار دەدات، لەناوچەکەدا خەڵک لەناو شارەکانەوە گۆڕانکاری دەکات، ئێستا ولاتانی جیهان بەشێوەیەکی تر سەیری مافی مرۆڤ دەکەن، وەک باسمکرد ئەو کێشەی جاران نەماوە کە لەناوخۆی وڵاتێکدا هەرچی رووی بدایە دەیانوت ئەوە موشکیلەیەکی داخلییە، بەر لەهەرشت دەبێت ئەوە لەبەرچاو بگرین کە تورکیا دوژمنی کوردە، ئێستا زۆرلایەن و هەندێ وڵاتیش ئیعتیماد لەسەر تورکیا دەکەن بۆ گۆرانکارییەکانی ناوچەکە، لای ئێمەش ئەوە روونە کە بۆخۆشی کێشەی ناوخۆی هەیەو دوژمنێکی بەهێز و سەرسەختی کوردە، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا پرسیار ئەوەیە ئایا لەبەرانبەر تورکیا لەرۆژگاری ئەمرۆدا رێچارەی چەکداری چارەسەرە؟، پێم وایە برادەرانی کوردی تورکیا بۆخۆیان باشتر بزانن ئایا کام رێگا بۆ ئەوان شیاوترە بۆ بەدەستهێنانی مافی کورد لە تورکیا، بەڵام بەڕای من خەباتی شارو خۆپیشاندانی سڤیل تەنها حەلە، کە بەزوترین کات ئێمە وەک کورد لەکوردستانی تورکیا بگەیەنێتە مافی خۆمان، یانی ئەگەر لەهەموو شارەکانی کوردستانی تورکیا هەزاران کەس دەرچێتە سەرشەقامەکان و خۆپیشاندانی سڤیل بەردەوامی پێبدات، لەماوەی یەک مانگدا حکومەتی تورکیا توانای نامێنێت کەپرسی کورد بەشێوەیەکی جدی لەبەرچاو نەگرێت.
رزگار رەزا چوچانی: دۆخی هەرێمی کوردستان چۆن دەبینیت؟ حزبەکانی دەسەڵات خەتەری دوای کشانەوەی هێزەکانی ئەمریکا لەعێراق باس دەکەن و ئۆپۆزسیۆنیش سەرقاڵە بەرەخنەی ناوخۆیی و وروژاندنی ناڕەزایی خەڵک.
ئیسماعیل کامیل: من بونی ئۆپۆسیۆن لەکوردستان زۆر گرنگ دەبینم و پێویستە و هاوکارە بۆ پێشکەوتنی دیموکراتی، ئەگەر ئۆپۆزسیۆن نەبێت دیموکراسیەت بەو شێوەی ئێمە دەیخوازین ناچێتە پێش، هەبونی ئۆپۆزسیۆن زۆر زۆر گرنگە لەکوردستانی عێراق بۆ دژایەتی گەندەڵی یان فەسادی ئیداری و فەسادی عەشایەری و لەدژی هەرشتێک کە لەخزمەتی ئەو وڵاتەدا نەبێت، بەڵام لەهەمان کاتدا دەبێت دۆخ و داخوازی کوردیش لەبەرچاوبگرن، وانەکەن کە زیان بگەیەنن بە پرسی کورد، دەبێت مافی ئۆپۆزسیۆن لەلایەن دەسەڵاتەوە لەبەرچاو بگیرێت و رێگایان پێ بدرێت بەخۆپیشاندان و شێوەی کاریان، لەبەرانەریشدا ئۆپۆزسیۆن دەبێت هەست بە مەسئولیەت بکات، کارێک نەکەن زیان بە دوارۆژی پرسی کورد لەکوردستانی عێراق بگەیەنن.
رزگار رەزا چوچانی: تۆ وەک کوردێکی سیاسی بێ لایەن، کە چاودێری دۆخی کوردستان دەکەیت، ئەدائی دەسەڵات و ئەدائی ئۆپۆزسیۆن لەهەرێمی کوردستان چۆن دەبینیت؟.
ئیسماعیل کامیل: پێم وایە دەسەڵات لەکوردستان کاری کردووە لەپرسی داخوازی ئۆپۆزسیۆن لەدژی گەندەڵی و زۆر شتی تر، لەهەمان کاتیشدا مەوقیفی ئۆپۆزسیۆنم زۆر پێ توند بوو، بەشێوەیەکی زۆر توند هاتە پێش کە پێویست نەبوو، ئەگەر ئێمە وڵاتێکی سەربەخۆ بوینایە وەک کوردستان من لە%١٠٠ پشتیوانیم لە ئۆپۆزسیۆن دەکرد، بەڵام لەبەر ئەوەی تا ئێستا مەسەلەی کورد دیار نیە کە ئایا چی بەسەر ئێمە دێت؟، ئایا ئەگەر ئەمریکا لە عێراق دەربچیت زیانی لەسەر کورد چییە؟، مەسەلەی فیدڕالیەت چی بەسەردێت؟ تا ئێستا ئەو شتانە دیار نییە، بۆیە بەبڕوای من ئۆپۆزسیۆن لەکوردستان بەتایبەت بزوتنەوەی گۆڕان زۆر توند چووە پێش، کە دەبوو وانەبێت و دەبوو زۆرکات بەرژەوەندی گشتی بخرێتە پیش بەرژەوەندی تایبەتیەوە.
رزگار رەزا چوچانی: دابەشکردنی عێراقت باس کرد چۆن و ئەو دابەشبوونە روودەدات؟.
ئیسماعیل کامیل: حەلی فیدڕاڵ سەرناگرێت لەعێراقدا، دوارۆژ دەبێت سێ دەوڵەت لەعێراقدا دروست بکرێت، خواروی عێراق لەگەڵ ناوەڕاست و هەرێمی کوردستان دەبنە سێ بەش، هەنگاوی یەکەم لە فیدڕالیەوە عێراق دەبێتە کۆنفیدرال و دواتر دەبنە سێ دەوڵەتی سەربەخۆ تەنها حەلیش ئەوەیە.
رزگار رەزا چوچانی: ئێستا لەکوردستان کەسێک زیندانییە بەقسەی بەرپرسانی حکومی هۆکارەکەی هاندانی توندوژییە لەکاتی خۆپیشاندانەکان، راگەیاندنەکان و خەڵکیش دەڵێن بێ تاوانە، بەڵام پەڕلەمانتارانی سوید داوای ئازادکردنی دەکەن و بۆ ئەو مەبەستە واژۆیان کۆکردۆتەوە، ئایا دەبوو داوای رونکردنەوە بکەن لە حکومەتی کوردستان کەبۆ ئەو کەسە دەستگیر کراوە یان داوای ئازادکردن؟.
ئیسماعیل کامیل: من یەکێکم لەو کەسانەی کە ئیمزام نەکردووە، لەبەر دوو شت. یەکەم لەبەر ئەوەی کە لەترادسیۆنی پەڕلەمانی سویددا نییە، ئێمە داوا بکەین کەیەکێک دەستگیر کراوە ئازاد بکرێت، ئێستا لەسوید زۆرکەس لە زیندانەو زیندانی کراوە، خۆ ناکرێ وڵاتێکی تر بڵێت ئازادیان بکەن، ئەوە پرسی یاساییە، بۆیە ئەوەم نە بەکاری پەڕلەمانتار و نەبەکاریی پەڕلەمانی سویدی زانووە، بەڵام ئەگەر کوردستان وڵاتێکی دیکتاتۆری بێت کەدیموکراتی تێدا بەرقەرار نەبێت، ئەوە ترادسیۆنی سویدە کە داوا لەو وڵاتانە بکەن کەئەگەر کەسێک جۆرنالیست بێت یان کەسێکی تر بەشێوەیەکی ناڕەوا زیندانی کرابێت بەریبدەن، کوردستان بەو شیوەیە نیەو دیکتاتۆریەت نییە، بۆیە من پێم وابوو ئەو ئیمزاکردنە لە شروتی خەباتی ناو پەڕلەمانی سویددا نییە، کە ئێمە وەکو کورد وەکو پەڕلەمانتارێکی سویدی ئەو شتە بکەین، من نازانم ئەو برادەرە لەسەر چی زیندانی یە ئایا لەسەر دیموکراسییە؟ لەسەر بیروباوەڕی ئازادە؟ لەبەر ئەوەیە کە رەخنەی لەدەسەڵات گرتووە؟ ئایا لەبەر هاندانی توندوتیژییە؟ لەبەر کوشتنە؟ یان کاری ناقانونییە؟، نازانم بەڕاستی لەسەرچییە، بۆیە بێ زانیاری ئیمزاکردن لەباری پرەنسیپییەو ناکرێت، لەلایەکی ترەوە لە پەڕلەمانی سوید ٣٤٩ پەڕلەمانتار هەیە، ئەوەی من ئاگام لێیە ئەوەی ئیمزای کردووە نیزکەی ٣٠ کەسن و زۆرینەیان لەدوو پارتین، نابێت ئەو ئیمزاکردنەش والێک بدرێتەوە کە پەڕلەمانی سوید ئەو داواکارییەی کردووە، من بەنسبەت خۆمەوە بەهەڵەم زانی ئەو ئیمزاکۆکردنەوەو نەمکرد، بەدڵنیایی ئەگەر لەکوردستان کارێکی نادیموکراسی بکرێت دەنگمان دەبێت، ئیمزانەکردنی ئەوەی کە ئەو برادەرە ئازاد بکەن بۆ ئەوە نییە کە من بڵێم کوردم و چاوپۆشی لەهەرچی شتە بکەم کە لەکوردستان بکرێت، نەخێر من پێم وایە لەخزمەتی کوردستان و لەسودی دوارۆژی میللەتی کورددا دەبێت کە هەر هەڵەیەک کرا ئێمە قسەی لەسەر بکەین، بەڵام ئەوەی کە کراوە داوای ئازادکردنی کەسێک بکرێت ئەو کەسە لەوڵاتێکی دیموکراسی زیندانی کرابێت ئەوە لەپرەنسیپی کاری پەڕلەمانی سوید دا نییە، راستە ئەگەر لە وڵاتانی دیکتاتۆری کەسێک بگیرێت ئەوە کراوە و دەکرێت کەداوای ئازادکردن بکەیت بۆ نومونە لە کوبا، لە ئێریتیریا، لەکۆریای شیمالی، لەروسیای سپی، لەوڵاتانەدا خەڵک بگیرێت ترادسیۆنی پەڕلەمانی سویدە تەدەخول بکات بە وەها کارێک، بەڵام هیچ تەدەخولێک لەوڵاتی دیموکرات ناکات و دەڵێت عەدالەت و قانون هەیە، کوردستان ئێستا وەک بەشێک کە لەناو خاکی عێراقدایە، چاودێرانی دنیا دەڵێن ناوچەی کوردستان ناوچەی هەرە دیموکراتە لەعێراقدا و ئەوەش بیروباوەڕی حکومەتی سویدە، بۆیە دەبوو ئەو پەڕلەمانتارانە کە واژۆش دەکەن داوای رونکردنەوە بکەن کە ئەو شەخسە لەسەرچی ئەساسێک زیندانی کراوە، نەک داوای ئازاد کردن، بەڵام من دەزانم هەندێ کەس کە ئیمزای کردووە پەشیمان بووە لەوەی ئیمزای کردووە و پێیان وابوو دەبوو ئیمزای نەکەن، ئەویش لەبەر یەک شت لەبەر ئەوەی کە ئێمە دەبینین پەڕلەمانی کوردستان بەشێوەیەکی دیموکرات هاتۆتە هەڵبژاردن، بۆ ئەو بڕواو بڕیاردانەش لەسەر ئەوەی کە پەڕلەمانی کوردستان بەشێوەی دیموکراتی هاتۆتە هەڵبژاردن، ئێمە ئیعتیمادمان لەسەر رای ئۆپۆزسیۆنی کوردستان کردووە، کە دوای هەڵبژاردنی کوردستان ئۆپۆزسیۆنی کوردستان وتویەتی هەڵبژاردن هەڵبژاردنێکی دیموکراتی بووە، و چاودێرانیش وایان وتووە.
رزگار رەزا چوچانی: وتت بیروباوەڕی سویدیش وایە کە کوردستان ناوچەی هەرە دیموکراتە لە عێراقدا، بەڵام بۆچی زۆرکات ئەو رایە بەسەر پەڕلەمانی سویددا زاڵ دەبێت، کە بەیاننامە لەدژی کوردستان واژۆ بکرێت؟.
ئیسماعیل کامیل: ئەوەی کە لەپەڕلەمانی سوید دەکرێت زیاتر عیلاقاتی شەخسییە، بۆ نمونە من پێش ئەوەی بێمە ناو پەڕلەمانی سوید پەیوەندیم لەگەڵ ٣٠-٤٠ پەڕلەمانتار هەبووە لە ئەحزابی جۆراو جۆر رەنگە ئەگەر بمانەوێت بتوانین ئەو پەیوەندیە شەخسییە کاریگەری هەبێت بۆ کارێک، بۆ ئەو واژۆکۆکردنەوەش کەوتت هەمان شتکراوە، من دەزانم لەچییەوە هاتووە، بۆیە دەشڵێم ئەوانەی کە واژۆیان کردووە زۆربەی هەرەزۆریان لە دوو پارتی بوون، پارتی سەوزو پارتی چەپ، دیارە هۆکارەکەش ئەوەیە کە دوو پەڕلەمانتاری کورد لەناو ئەو دوو پارتەدا هەیە پێیان وایە ئەوەی لەکوردستان روو دەدات دیکتاتۆریەتەو دیموکراتی لەکوردستاندا نییە، ئەوەش رای خۆیانە و ئازادن لەوەی کە وادەبینن، بەڵام من لای خۆمەوە کوردستان بەو شێوەیە نابینم، بەڵکو وای دەبینم دیموکراسیەتێکی باش لەکوردستاندا هەیە، هەروەها پێم وایە گەندەڵیش هەیە لەکوردستان، بەڵام هەڵبژاردنی کوردستان بەشێوەیەکی دیموکراتی بووە، مافی ئەو دوو حزبەشە کە بەبەرنامەی خۆیان حکومەت بکەن. لەگەڵ ئەوەشدا نابێت رێگا لە ئۆپۆزسیۆن بگرن بۆ کارو خەباتی خۆی و ئەو ئازادیەش دەبینم لەکوردستان.
