قودسیەتی هاوڕێیەتی ..!!
دانا عەسکەر
ژیان لەگەڵ هاوڕێ شیرینەکان، ژیان شیرین تر دەکات، زۆرجار تا هاوڕێک دەدۆزیتەوە لێت بگات و لێی بگەی، ماوەیەکی زۆری دەوێ، هەندێ جار ناشیدۆزیتەوە، بەڵام جاری واهەیە لەیەکەمین چرکەساتی قسەکردنەوە هەست دەکەی ئەو هاورێیەت دۆزیوەتەوە، بۆیە کاتێ بەیەکەوە دەبن واهەست دەکەیت سەدساڵە یەکتر دەناسن، ئەمجۆرە ئیحساسە لای هەردوو لا سەرهەڵدەدات، ئەویش نیشانەی زیندووی ئینسانەکانە، کە بەردەوام بەدووی ئەم جۆرە هاورێیەتییەدا عەوداڵن، ئەگەر ورتر لەم جۆرە پەیوەندیە هاوڕێیەتیە بکۆڵینەوە ئەوەمان بۆ ئاشکرا دەبێت کە هەموو یەکی لەئێمە پیویستی بەو جۆرە هاوڕێیەتییەیە.
دیارە ئەم پێویستیە دۆخێک هەیە دروستی دەکات، ئەویش تایبەتمەندی ئینسانەکانە لەم جۆرە کۆمەڵگەیانەدا، واتا ئیحساسی هەریەک لە ئێمە تینوی جۆرە ئیحساسێکە تابتوانێ خەمەکانیان بۆ یەکتر هەڵڕێژن، سایکۆلۆجییەتی ئینسانی ئیمە وا هەڵکەوتوە، بەردەوام پێویستمان بە کەسی دووهەمە، چونکە لەغیابی ئازادی رۆحی، ئینسانەکان تووشی جۆرێک لە پەراوێزبوون دەبن، ئەم پەراوێزبوونە مەترسییەکی گەورەی بەسەر سایکۆلۆجییەتی ئێمەوە دروست دەکات، زۆرجار ئەم ئیحساس پاکیە هێندە ناسک دەبێتەوە تا دەگاتە ئەوەی هەریەک لەو دوو کەسە لەبەر خۆشەویستیان بۆ یەکتری و برەودان بەو هاوڕێیەتیە، لەخۆیانەوە لەیەکتر زیز دەبن، ئەم زیزبوونە بە مەنزوری ئەوان پەیوەندییەکەیان قوڵتر دەکاتەوە، بۆیە هەریەک لەو دوو کەسە بەردەوام لەو فەزایەی خۆیان بۆ خۆیان خوڵقاندوویانە، چاوەڕێی ئەویتر دەکەن تا بە نامەیەک یا سڵاوێک و ئیحساس پاکیەوە ئەوی تر بەسەر بکاتەوە، ئەم جۆرە ئینسانانە بەجۆرێک لەجۆرەکان لەپاکترین ئینسانەکان دەژمێردرین ئەمە دۆخێکە لەخۆشەویستی بۆ یەکتر سەرهەڵدەدات.
ئەوەی ئەم دۆخە نالەبارە دروست دەکات خودی ئەم هاوڕێیەنین، بەڵکوو ئەو فەزا گشتیەیە کە کۆی ئینسانەکانی کۆمەڵی هەڵداوەتە ناو سەبەتەی عەقلییەتی خۆیەوە، ئەم دۆخە کۆمەڵایەتیەیە ئئینسانی ئێمەی هەڵداوەتە ناو سەحنەی عەقلییەتێک کە ناتوانی لەوانی دی جیاوازبێت، بەتایبەتی سەحنەی سیاسی، بۆیە زۆر جار بەبی ئەوەی هیچ یەک لەم دوو هاوڕێیە پەیوەندییان بە کێشەیە سیاسیەکانەوە هەبێت، سیاسەت دێت و خۆی دەخزێنێتە نێوانیانەوە، سیاسەت لەم وڵاتەی ئێمەدا لەسەر خوان و لەناو تایبەتمەندییەکانی هەموو یەکی لە ئێمەدا ئامادەیە و مۆرانە ئاسا جەرگی هەموو یەکی لە ئێمە داڕزاندووە، سیاسەت هەموو ژیانی ئێمە ی ناشرین و گووماناوی کردووە و هەرچ بکەین ناتوانین خۆمان بخەینە دەرەوەی ئەم هاوکێشەیەوە، ئەمە نەک بەو مانایەی سیاسەت نەکەین، بەڵکوو بەو مانایەی سیاسەت بوەتە فەزایەک خۆی خزاندووەتە کایە و جومگەکانی ژیانەوە، ئەوانەی ژیان لەهاورێیەتی دەشێوێنن ئەوانەن سیاسەت ناشرین دەکەن، ئەوانەی دەست و پێی هاوڕێکان دەشکێنن ئەوانەن سیاسەتیان خزاندووەتە بازنە و ماناکانی هاورێیەتیەوە، ئەوان هەمیشە لەهەوڵی کوشتنی ئەو رۆحانەن کە پێویستیان بەوەیە بەیەکەوە گۆچانێک بدەنە دەستی ژیانەوە، ئێمە لەوان نین، بەڵکوو ئەوانن بەردەوام ئێمە دەکەنە موڵکی خۆیان، من هەرگیز ناتوانم هاوڕێکەم لەبیربکەم ، من هەرگیز ناتوانم ژیان بەشەڕە درۆزنەکانی ئەوان هەڕاج بکەم، بەڵام دەتوانم بە هاوڕێ شیرینەکەم بڵێم ژیان لەو ساتەوە دەرگاکانی دەکاتەوە کە تۆ بەپێکەنینەوە ” هههههههههههه ” پەنجەرەکانی لێبدەیتە سەر پشت و ماڵی چۆڵم پڕیکەیتەوە لە مانای هاوڕێەتی.
ئەوەی دونیای ئێمەی فێری ئەم جۆرە هاوڕێیەتیە کردووە، دەرگاو پەنجەرە داخراوەکانی کۆمەڵ و دیوارە بەرزەکانی نێوان ئینسانەکانە، ئەوانەی ئینسانی ئێمە دەگوازنەوە بۆ ناو نهێنیە قسەکەر و نەبینراوەکان، ئەوانەن کە بەردەوام لە کوونە تاریکەکانەوە ژیان دەستەمۆ دەکەن و ئامادەنین قومێک ئاو بخەنە سەر لێوی گوڵێک، بۆیە بەردەوام ئیحساسێکمان لەلا دروست دەبێت کە ژیان لەچوارچێوەی تایبەمەندی تاکدا خەلەلی تێدایە، ئەم خەلەلە سەرچاوەکەی فەراغی زهنیە، واتا لەزاکیرەی هەر یەک لەئێمەدا ” کات ” بەردەوام بەدووی بینین و بیستن و تۆمارکردن دەگەڕێت، ئەم ئیحساسە ئەوەمان بۆ ئاشکرا دەکات کە ئێمە لەم جۆرە کۆمەڵگەیەدا هەرگیز ناتوانین وەک تاکێکی چالاک لە تەک ژیاندا بە بێ گرفت هەنگاو بنێین، لیڕەدا کەسی دووهەم هەر جۆرە دەرکەوتێکی هەبێ لای کەسی یەکەم، ئەمە یان ئیحساسی تاک خۆی دیاری دەکات، واتا ئاراستەی هاوڕێیەتیەکە دەکەوێتە سەر جۆری هەڵسوکەوتی نێوان ئەم کەسەوە، بۆیە جاری واهەیە هەمان ئەو هاوڕێیەت دۆزیوەتەوە، بەڵام ئیحساسێکت لا دروست دەبێت کە تا ئەندازەیەک نەتتوانیوە ئیحساسی خۆت وەک دیوی دراوێک بۆ ئاشکرا بکەی، ئەمەیان بەو مانایە کە جۆری هاوڕێیەتیەکە بوعدێکی رۆحی پێنەبەخشراوە، لێرەدا ئەوەی ئەو رۆحە دەخاتە بەری ئەو جۆرە پەیوەندیە، دوو رەکیزەیە، یەکەم ئیحساس پاکی، دووهەم زمانە، زمان دەتوانی لەم جۆرە پەیوەنییەدا کاریگەریی ئیجابی هەبێ و بەپێچەوانەوە، بەڵام ئەوەی هەندێ جار ئەو زمانە بە ئاراستەیەکی ناسەقامگیردا دەبات، سایکۆلۆجییەتی ناجێگیرە، ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ جۆری هەڵبژاردنی ” کات “، لەناو تایبەتمەندی کاتیش، هۆکار هەیە، واتا پەرچەکرداری پێش وەخت، مەرج نیە ئەم پەرچەکرداری پێش وەختە پەیوەندی بەم دوو کەسەوە هەبێ، بەڵام ئەوەی وا دەکات لە ناو فەزای گشتی ئەم دووکەسەدا زەقبێتەوە، کوشتنی ئازادی رۆحی ئینسانە، هەندێ جار لەناو خەونیشدا هەمان کاریگەریی دەبێ، لێرەوە دەگەینە ئەوەی خودی ژیان بریتیە لە خەونێک ئینسانەکان لەهەوڵی ئەوەدان بیکەنە فیردەوس، بەڵام لە حزەیەک هەیە ئەو فیردەوسە تووشی هەرس دەکات، ئەویش دەیان رەهەندی جیاوازی هەیە، وانە گەڕانەوە بۆ رابووردوو، ئیشکردن لە ناو ئێستادا، کولتوور و ترادیسیۆنی کۆمەڵایەتی، هەندێ جار تەواوی کولتور و ترادیسیۆن کار لەسەر پەرش و بڵاوکردنی ئەم جۆرە پەیوەندیە دەکەن، چونکە بیرتان نەچێ هەر یەک لەم دوو هاوڕێیە لە فەزای ئەو جۆرە کولتوورەوە دێنە هێڵی ئەم پەیوەنییەوە، بۆیە پێویستە بەر لەوەی کار لەسەر بەهێزکردنی ئەم پەیوەندیە بکرێت، پێویستە تەواوی هێڵە مەترسیدارەکانی ژیانی دەرەوەی ئەم پەویەندیە لە کات و زاکیرەی حۆیان وەدەرنێن، ئەم وەدەرنانی کولتووریە دەرگای بەرفراوان لەبەر هاوڕێیەتی دەکاتەوە و فۆرمی متمانەکان بەهێز دەبن، لە هەر جۆرە پەیوەندییەک فەزایەک نەبوو بۆ متمانە، ژیان لەوێ حزوری نابێ، گەر ژیانیش حزوری نەبوو ترس و دڵەڕاوکێ بەردەوام پانتاییەکی بەرفراوان لە ئیحساسی ئێمەدا داگیردەکات و فەزای تایبەتی نێوان هاوڕێکان بە فەزای گشتی دەوروبەرەوە دەبەستێتەوە، لێرەدا کە قسە لەسەر فەزای گشتی دەکەین، بە مەنتقی فەلسەفیانە نا کە فەزای گشتی گوزارشت لەبیرو ڕای ئازادانەی کۆمەڵ، بەڵکو لە سیاقی تایبەتمەندییە داخراوەکانی کۆمەڵ دەدوێین، بۆ ئەوەی هاورێیەتی وەک ئەوەی ” ئەریک فرۆم ” باسی لێوەدەکات، ئەو بەهونەری خۆشەویستی لێیدەوێ و دەڵێ : خۆشەویستی بەخشینە، نەک ستاندن، واتا بەرلەوەی بەدووی هاوڕێەتی دا بگەڕێیت، پێویستە لەهونەری هاوڕێیەتیدا، هاورێیەتی ببەخشی، بۆیە دەڵێ ئەوەی نەتوانێ خۆشەویستی ببەخشێ، ناتوانێ لە نهێنیەکانی هاوڕێیەتی بگات، ئەم بەخشینە لەوەوە سەرچاوەی گرتووە کە ئینسانەکان چۆن لەناوەوەی خۆیاندا کار لەسەر چەمکی هاوڕێیەتی و خۆشەویستی دەکەن، لێرەدا دەبێ قسە لەسەر رەکیزەیەکی تری ئەو پەیوەندییانە بکەین کە هەندێ جار لەسەر بنەمای غەریزە شەخسییەکان دروست دەبێت، کە ئەمەیان هیچ هیوایەکی تێدا بەدی ناکرێ کە هاوڕێەتی وەک چەمکێکی ئەخلاقی برەوی پێبدرێ و لە فەزای تۆریلانسدا گەشەسەندوو بێت، بۆ ئەوەی بزانین چەمکی تۆریلانس لە چ گۆشەیەکی ئەم جۆرە هاوڕێیەتیەدا حزور یا غیابی هەیە، دەبێ سەرەتا لەمەغزای ئەو هاورێیەتیە بگەین کە لە چ دۆخێکدا پەیوەندی بە تایبەتمەندی تۆریلانسەوە هەیە، وەک ئەوەی لەسەرەوە ئاماژەمان پێدا، کە زۆر جار زیزبوونی نێوان هاوڕێکان، زیزبوونێکە پەیوەندی بەکاتەوە هەیە، یاخود زیزبوونێکە پەوەندی بە غەریزە کۆمەڵایەتیەکانەوە هەیە، بۆیە بە بڕوای من راگرتنی تەرازووی ئەم هاوکێشەیە قوربانی دەوێ، قوربانی بە مانای یاخی بوون لە بەگشتی کردنی ئاوەزی تاک، لە کەلەپچەکردنی ئاوەزی ئینسانەکان لە دەروەی ئیرادەی زەمەن و زەمین، بۆیە بە بڕوای من قوربانیدان لەسەرچاوەی قسەکەی فرۆمدا دەبینمەوە کە بڕیاردانە.
