دەقی پەیامەكەی بارزانی بۆ گەلی عێراق
بە ئامانجێكی گوماناوی، هێرشی ستەمكارانە دژ بە گەلی كوردستان و سەركردایەتییەكەی بەرە بەرە فراوان دەبێتەوە، ئەمەیش وەكو هەوڵێك بۆ خستنەئەستۆی بەرپرسیارەتیی شكستهێنانی هێزە چەكدارەكانی عێراق و دەزگا ئەمنییەكانی بە كورد، ئەو شكستەی كە لە ئەنجامدا بووە هۆی كۆنتڕۆڵكردنی بەشێك لە شار و شارۆچكە خۆشەویستەكانی عێراق لەلایەن داعشی تیرۆریست و گرووپە چەكدارە گوماناوییەكانی دیكەوە.
بەئامانجگرتنی گەلی كوردستان لێرەوە نەوەستاوە، بەڵكوو بووەتە مینبەرێكی دیكە بۆ ناشرینكردنی سەرجەم هەڵوێستەكانی گەلەكەمان و نكۆڵیكردن لە هەوڵ و كۆششەكانی بە درێژایی قۆناخەكانی مێژوو و لە كاتێكدا ئێستایش لە هەوڵ و قوربانیدان بۆ پتەوكردنی برایەتیی عەرەب و كورد و بەدیهێنانی دیموكراسی بۆ سەرجەم ناوچەكانی عێراق و پارێزگاریكردن لە پێكهاتەكانی كۆمەڵگەی عێراقی بەردەوامە و داڕشتنی دروشم و سیاسەت و هەڵوێستەكانیشی كە بنچینەی بەهێزی ئەم یەكگرتنە نیشتمانییە پێك دەهێنێت لەسەر بنچینەی هاوبەشی راستەقینەیە لە عێراقدا بە پێی بەها و پرانسیپەكانی سیستمی دیموكراسی.
ئەمڕۆیش لە پێشینەیەكی زۆر مەترسیداردا هێرشی رقی نەتەوەیی “شۆڤێنی” بە پشتبەستن بە ناشرینكردنی ڕووداوەكان بەهێز دەبێت ئەوەیش لە رێگەی پێشاندانی پێچەوانەی راستییەكان و بنیاتنانی دیوارێك لە نێوان هەردوو نەتەوەی برا و پێكهاتەكانی دیكەی عێراقدا بێگومان ئەمەیش بۆ خزمەتكردنی مەبەستە سیاسییەكان و بەرژەوەندییە تەسكەكانە و ئەو كەسەی كە سەركردایەتیی عێراقیش دەكات، لە شكستكەوە بۆ شكستیكی دیكە و هەروەها لە قەیرانیكەوە بۆ یەكێكی دیكەی توندتر دەیبات كە لە كۆتاییدا گەیشتە ئەم هەڵدێر و شكستهێنانە.
ئاوازی ناشازی “جیابوونەوە” و دابەشكردنی عێراق كە بەردەوام لەلایەن سیستمە یەك لە دوای یەكەكانی عێراقەوە بەكار هاتووە ئاوازێكی تایبەتی سەرجەم دیكتاتۆرەكان و فەرمانڕەوای گەندەڵی دوور لە گەلەكەیان و لە مێژوو و وانەكان بووە كە ئێستا بازاڕێكی گەرمی لە نێوەندە عەرەبییەكانی ناوەوەی عێراق و دەرەوە هەیە ئەمەیش بۆ ورووژاندنی هەستەكان و راكێشانیان بۆ گومڕابوونی سیاسی و بەشداریكردن لە خراپكردنی ژینگەی نیشتمانیی هاوبەش و درزخستنەنێو ئەو نەگۆڕانەی كە پێویستە پارێزگارییان لێ بكرێت و هەروەها هێشتنەوەی پەیوەندییە نیشتمانی و مێژووییەكانی نێوان عێراقییەكان و پاریزگاریكردن لە یەكگرتوویی ئەو وڵاتەی كە باسی دەكەن.
بەداخەوە ئەم هێرشە كە ئامێر و دەزگا و پارەی دەوڵەت و دارودەستەی فەرمانڕەوای شكستخواردووی بۆ تەرخان كراوە دەیەوێت شكستخواردنەكەی و ئەنجامەكانی بخاتە ئەستۆی كورد و هەرێمی كوردستان و لە نیازەكانی دروستكردنی دەوڵەتی كوردیدا كورتی بكاتەوە. سەرەڕای ئەمە، تێكشكانی سوپا لە نەینەوا و سەڵاحەددین و دیالە و شارۆچكەكانی دیكە بە “موئامەرە”ـیەك دادەنێت كە كورد بەشداریی تێدا كردووە ئەمەیش بۆ بەدیهێنانی ئامانجەكانیان لە دەستگرتن بەسەر ئەو ناوچانەی كە لە لایەن رژێمی دیكتاتۆری پێشووی عێراقەوە لە هەرێمی كوردستان دابڕێنراون لە چوارچێوەی سیاسەتی تەعریب و تەبعیس لە كاتێكدا دەستووری عێراق بڕیاری لەسەر گەڕاندنەوەیان داوە بە پشتبەستن بە پرۆسەیەكی دەستووری و لە ماوەیەكی دیاری كراودا كە بریتی بوو لە ساڵی 2007، ئەمەیش یەكێك لە داواكارییەكانمان بوو بە درێژایی ساڵانی رابردوو بەڵام هیچ ئەنجامێكی نەبوو.
لێرەدا نماییشكردنی وردەكاریی رووداوەكانی 10ـی مانگی رابردوو و كۆنتڕۆڵكردنی سێ لەسەر یەكی زەوییەكانی عێراق لەلایەن داعش و هاوپەیمانەكانی و هەوڵەكانی ئێمە بۆ رێگەگرتن لەو كارە بەجێ دەهێڵین چونكە لای هەمووان زانراوە كە هێرشەكان بۆ ناوزڕاندنن و ئەوەی ئێمەیش بۆ گەلەكەمان داوای دەكەین، لە چوارچێوەی مافی چارەنووسدا دەبێت.
یەكەم: بەردەوام لە ماوەی قۆناخە جیاوازەكانی خەباتی هاوبەش لەگەڵ سەجەم هیزە نیشتمانییەكانی عێراقدا دژ بە رژێمە دیكتاتۆرە یەك لە دوای یەكەكان جەختمان لەسەر مافی چارەی خۆنووسین كردووەتەوە چەمكی چارەی خۆنووسین بەردەوام بوونی هەبووە لە بەرنامەكانمان لەگەڵ هێزە ئۆپۆزیسیۆنەكان لەپێشی هەموویانەوە بزووتنەوە و حزبە شیعەكان هەروەها چەمكی ئەم مافە بە ڕوونی گوزارشتی لێ كراوە لە پاش رووخانی رژێمی دیكتاتۆری پێشوو و لە پێشەكیی دەستووردا لە چوارچێوەی “عێراقێكی دیموكراسیی ئیتحادی و هاوبەشییەكی نیشتمانیی راستەقینە”ـدا.
دووەم: بە خەبات و قوربانیدانمان توانیومانە مافەكانمان بەدەست بهێنێن هەرچەندە “ناتەواو” بێت لە سێبەری فەرمانرەوایی (سەددام)ـدا كە لە هەرێمی كوردستان بەرجەستە دەبێت كە نیمچە سەربەخۆییەكی هەبوو لە ناوەند ئەم هەرێمە پەناگەی سەرجەم بزووتنەوە و پارتە بەرهەڵستكارەكانی رژێمی دیكتاتۆری بووە و سەرجەم تواناكانی خستبووە بەردەستی ئەو هێزانە.
سێیەم: لە پاش رووخانی دیكتاتۆرییەت لە ساڵی 2003ـدا، دەستپێشخەریمان كرد بۆ بەشداریكردنێكی كارا لە دروستكردنی عێراقی نوێدا و وازهێنان لەو نیمچە سەربەخۆییەی كە هەمانبوو و چوونە نێو پرۆسەی سیاسی و بەشداریكردن لە داڕشتنی چەمكەكان بە پێی تواناكانمان و بە چارەسەرە ناوەندییەكان رازی بووین ئەمەیش لە ڕوانگەی متمانەبوونمان بە هاوبەشەكانمان كە هاوبەش بووین لە بەركەوتنی كارەساتەكانی رژێمی پێشوو، بۆیە دەستوورمان بە رێگەیەك دانا بۆ چارەكردنی ئەو شتانەی كە بە ماف دایدەنێین بۆ خۆمان و بەرامبەرەكانمان ئێمە چالاكانە بەشدار بووین لە سەرجەم هەڵبژاردنەكان و لە ریفراندۆم لەسەر دەستوور و هیچ هەنگاوێكی دژ بە دەستوورمان نەناوە هەرچەندە دەمانتوانی سیاسەتی دیفاكتۆ بسەپێنین، چونكە دەمانزانی مافێكی دەستوورییە لەو قۆناخەدا بە شێوەیەك كە هەندێك توانای رووبەڕووبوونەوەی ئەوەیان نەبوو! بەڵام ئاراممان گرت و پشتمان بە دەستوور بەست وەكو ناوبژیكارێك.
ئەمانەیش هەموویان باشترین بەڵگەن لەسەر نیازی سیاسی و نیشتمانیمان و سوور بووین لە سەرخستنی پرۆسەی سیاسی و دامەزراندنی سیستمی دیموكراسیی ئیتحادی و دووبارە بنیاتنانی دەوڵەتی هاووڵاتیی ئازاد و یەكسان و موئەسەساتی ئەوەیشمان بینی كە سەركەوتنی پرۆسەی سیاسی و دیموكراسی و جێبەجێكردنی دەستوور بە هەموو كەموكورتییەكانییەوە، قوناخێكی پەسەند لە تیگەیشتنمان بۆ مافی چارەی خۆنوسین بۆ بەرجەستە دەكات.
چوارەم: بەڵام رووبەڕووی دابڕان و نكۆڵی و لووتبەرزی بووینەوە لەو كاتەوەی كە بەڕێز (نووری مالكی) دەسەڵاتی بەدەستەوە گرتووە و لە پاش سەپاندنی دەسەڵاتە تاكرۆییەكەی لە ولایەتی دووەم و لادانی لە دەستوور و هاوبەشی و خۆگونجاندنی نیشتمانی هەروەها لادانی بەرەو قۆرخكاریی دەوڵەت و سەپاندنی دەسەڵاتی بەسەر تواناكانی ئەم وڵاتە و بردنی وڵات بەرەو قەیرانی بەردەوام و پێشێلكردنی ئابڕووبەرانەی دەستوور ئەم كارانە ئێمەی بەو ئاراستەیەدا برد كە پێویست دەكات بەها بۆ مافە دەستووری و تەوافوقەكانمان دابنێین كە پیشتر لەسەریان رێك كەوتبووین.
هەر لە سەرەتاوە و بە بەردەوامی دووپاتمان كردەوە كە ئێمە پابەندین بە ژیانی هاوبەش لە عێراقی نوێدا بەردەوام هەمووان سوور بوون كە عێراق عێراقیكی دیموكراسی و ئیتحادیی ئاڵوگۆڕكاری بێت تێیدا پابەندبوون بە دەستوور و رێزگرتن لە پرانسیپەكانی هەبێت هەروەها پارێزگاری لە پێكهاتەكان بكرێت و بەدەم مافەكانیانەوە بچێت و دادپەروەری لە نێوانیاندا بە دی بهێنێت و دوور بكەوێتەوە لە هەر كردەیەك كە ببێتە هۆی تاكڕۆیی لە دەسەڵات و لادانی لە رێڕەوی دیموكراسی و گەڕاندنەوەی وڵات بۆ دیكتاتۆرییەت.
بە ئاشكرا دەمانگوت و جەختمان دەكردەوە كە ئێمە ئامادە نین ئیرادەمان لاواز بكەین و بگەڕێینەوە بۆ چوارگۆشەی یەكەم لە ژێر هەر بارودۆخێكدا بێت و رووبەڕووكردنەوەمان لەگەڵ ئەو هەڵسوكەوتانەی كە ئەو سیاسەتانەمان بەیاد دەهێنێتەوە كە لە رابردوودا كوردستانی نوقمی دەریایەك لە خوێنی هاووڵاتیانی كرد و نیشتمانەكەیان بۆ گۆڕی بەكۆمەڵ و كاولكاری گۆڕی.
ئەمانەیش ئەو هەڵسوكەوتانە بوون كە بە ڕوونی ڕووبەڕوومان بوونەوە بە دریژایی قۆناخی زەوتكردنی دەسەڵات لە هەردوو ویلایەتی شوومی سەرۆكی ئەنجوومەنی وەزیران.
باشترین بەڵگەیش لەسەر ئەمە ناردنی تانكەكان بۆ سەر سنووری هەرێم بوو بە فەرماندەیی ئەو كەسانەی كە دەستیان بە خوێنی كورد سوور بوو ئەوانەی كە لەم رۆژانەدا بڕیاری دوورخستنەوەیان لە كارەكانیان درا دوای ئەوەی بوون بە هۆكاری لەدەستدانی مووسڵ و ناوچەكانی دیكە.
پێنجەم: بەداخەوە هەندێك لە بەشداربووانی ئەو هێرشە دوژمنكارییە بۆ سەر گەلەكەمان چ لە رێگەی پشتگیریكردن لە سیاسەتی گرووپی دەسەڵاتدار یان لە بێدەنگبوون بە هۆكاری ترس لە پەراوێزبوون یان گرنگینەدان بە هەستی دەنگدەرانیان چاویان تەنیا ئەو رێگەیە دەبینێت كە وەكو ئالتەرناتیڤ بەكاری دەهێنن بۆ ئەو كاولكارییەی كە وڵات بەخۆیەوە بینیویەتی و خۆشاردنەوە لە مافی چارەی خۆنووسینمان ولەبیركردنی ئەو پەیمانانەی كە لەسەریان ریك كەوتبووین لە كاتی ئۆپۆزیسیۆندا و پاش ساڵی 2003.
بەداخەوە هەندێ كەس بەشدارییان لە ناشرینكردنی داواكارییە ڕاواكانمان بۆ دەرچوون لەم قەیرانەدا كردووە كە لەئەنجامی سیاسەتی تاكڕۆیانە و پەراوێزخستنەوە رووبەڕووی بووینەوە و تەنیا جەختیشمان لەسەر ئەوە كردووەتەوە كە ئێمە جیابوونەوەمان دەوێت وەكو تاكە چەمكێك بۆ پرانسیپی مافی چارەنووس!
ئەم كەس و ناوەندانەی كە بەشدارییان لەم هێرشەدا كردووە ئەوەیان بیر خۆیان بردووەتەوە سەبارت بە جەختكردنمان لەسەر گرنگیی پابەندبوون بە نەگۆڕە نیشتمانییەكان كە دەبنە هۆی كۆكردنەوەمان و ئەو پێشێلكاریانەی دەبنە هۆی لەیەكجیاكردنەوەمان.
ئێمە، دەستوور و بنیاتنانی دەوڵەتی موئەسەسات و ئازادییەكان لە چوارچێوەی سیستمی دیموكراسی و بەشداریكردنی راستەقینە لە حوكمڕانیی وڵاتدا كۆمان دەكاتەوە.
هەروەها ئەوەیش بەیاد دەهێنینەوە رەنگە یادەوەرییەكان سوودیان هەبێت كە لە پێشەكیی دەستووردا هاتووە: “پابەندبوون بەم دەستوورە پارێزگاری لە یەكیتیی ئازادانەی گەل و خاك و سەروەریی عێراق دەكات”. ئەوەش بە هەموو وردەكارییەكانییەوە پیشێل كرا! پێویستە ئەو كەسەی ئەم پێشێلكارییەی ئەنجام داوە، لۆمەی خۆی بكات.
لە بەرامبەردا پێشێلكردنی دەستوور و ناشرینكردنی رێڕەوی دیموكراسی و زێدەڕۆییكردن لەسەر مافەكانی هەموو پێكهاتەكان و دامەزراندنی دەسەڵاتیكی تاكڕەوی خۆسەپێن كە دەبێتە هۆی هێنانەكایەی جۆرێكی نوێ لە دكتاتۆرییەت و لە یەكتر جیامان دەكاتەوە.
ئەوەی رووی دا تا ئێستا هەر بەردەوامە كە بریتییە لە بژاردەی دووەم كە بەرنامەی (مالیكی) بەرجەستە دەكات لە سووربوونی لەسەر پووچەڵكردنەوەی دەستوور و پەراوێزخستنی بەرامبەر و ستەمكاری و رەتكردنەوەی وازهێنان لە دەسەڵات لە ژێر هەربارودۆخێكدا بێت هەروەها بە شێوەیەكی ئاشكرا نكۆڵی لە مافە دەستوورییەكانمان دەكرێت لە گەڕاندنەوەی ناوچە كوردستانییەكان بۆ سەر هەرێمی كوردستان بگرە هەموو ئەمانەیش تیپەڕ دەكات بە ئاماژەكردنی بەكارهێنانی هێز دژی هەرێمی كوردستان لە رێگەی بیانووی دورستكراو و نوێكردنەوەی قەیرانەكان لە هەر كاتێكدا كە تووشی شكستهێنان دەبێت لە بەڕێوەبردنی وڵاتدا.
شەشەم: بۆ زانیاریی ئەو كەسانەی كە ئاگادار نین گۆڕانكارییەكانی ئەم دواییە كە بوونە هۆی لەدەستدانی نەینەوا و سەڵاحەددین و دیالە و هەندێك لە دەوروبەری پارێزگای كەركووك سەرەتاكانی شاراوە نەبوون لای دەسەڵاتدارانی عێراق چونكە پێشتر ئاگادارمان كردنەوە لە بارودۆخی مووسڵ و گرنگیی وریابوونەوە بۆ ئەنجامە مەترسیدارەكانی ئەم رووداوانە كە دەبنە هۆكارێك بۆ دووبەرەكی لە بەرامبەردا وەڵامەكان رەنگدانەوەیەك بوون بۆ هەڵسوكەوتی ئەو كەسەی كە فەرمانڕەوایی وڵات دەكات كە زۆر بە ساردی ئاگاداركردنەوەكانمان وەرگیران و رەنگە گومانیشیان لە نیازەكانمان هەبووبێ لە ئاگاداركردنەوەیان كە پێچەوانەی ئەو بارودۆخە مەترسیدارە بوو كە ئاماژەمان پێ دابوو!
ئێمە جەختمان لە گردبوونەوە و هاتنەناوەوە لە سنوورەكانی ناوچەكە و دیاردەكانی هاندان و هەڕەشەكردن لە ناوەوەی مووسڵ و بەكارهێنانی نارازیبوونی هاووڵاتیانی ئەو پاریزگایە لە بارودۆخەكە كرد بە هۆی سیاسەتی جیاكاری و پەراوێزخستنی تایفی كە بەردەوام گەشەی دەسەند بە بێ دابڕان. ئەمەیش بۆ هەموو لایەك ئاشكرایە مەگەر بۆ ئەو كەسانەی كە پەردە بەسەر چاویانەوە بێت یان گرێیەك لە دەروونیاندا هەبێت كە پاڵیان پێوە دەنێت بۆ گومڕابوون و رۆیشتنیش بە پێچەوانەی ئاراستەوە، كارێكە كە ئەقڵ رەتی دەكاتەوە و پێویستی بە دانایی هەیە.
وەكو چۆن پێشتر لە ڕوانگەی هەستكردنمان بە بەرپرسیارەتییەوە هەڵسوكەوتمان كردووە لە بەرامبەر ئەو مەترسیانەی كە رووبەڕووی هەموومان دەبێتەوە بۆیە سەرجەم سەركردەی حزب و قەوارە سیاسییەكانمان لەو بارودۆخە ئاگادار كردەوە هەروەها هەمان دەستپێشخەریمان دووبارە كردەوە لە پاش كەوتنی مووسڵ و شار و شارۆچكەكانی دیكە جەختیشمان لەسەر گرنگیی گرتنەبەری ئەوپەڕی رادەی وریابوون كردەوە بۆ ئاستی پێویست بەو رووداوانە بە پلەی یەكەم لە رووی سیاسییەوە و رێوشوێنە پراكتیكیەكان لە رووی عەسكەری و ئەمنییەوە بۆ ڕووبەڕوبوونەوەی هەر پێشهاتێك بەڵام نیازە راستگۆكانمان رووبەڕووی گومانكردن و لووتبەرزی دەبوونەوە لەلایەن ئەو كەسانەوە كە دەسەڵاتیان بەدەستەوەیە.
ئاماژە حكوومییەكان هەر مانەوە لەسەر جەختكردن لە پشتگوێخستنی بەئەنقەست بۆ مەترسییەكان هەڵسوكەوتەكان بە پێچەوانەی دۆخەكە بوون بە تەواوەتی بۆیە لەجیاتی پێداچوونەوەیەكی عەقڵانی بۆ هەڵوێست و سیاسەتەكان و چارەكردنی كێشەی سیاسی و ئەمنی و سەربازی لە مووسڵ و ئەو پارێزگایانەی كە زۆربەی دانیشتووانەكانیان لە پێكهاتەی سوننەن هەڵوێستی نەرێنییان پەرەی سەند دژ بە هەرێمی كوردستان و نكۆڵی لە پێگە و رۆڵی لە پرۆسەی سیاسی و بێوژدانی لە زیانگەیاندن بە مافەكانی هاووڵاتیانی كوردستان كرا تەنانەت كار گەیشتە دژایەتیكردنی سەرچاوەی بژێویی هاووڵاتیانی كوردستان و بڕینی مووچەی هەرێم لە هەمان كاتدا بۆ سەرجەم پارێزگاكانی دیكەیش خەرج كرا كە ئەمە پێشتر لەلایەن هیچ رژێمێكی دیكتاتۆری دژ بە گەلی عێراق و مافە نەتەوەییەكانی كورد ئەنجام نەدراوە.
ئەم هەموو هاندانەیان لە دژمان بەكار هێناوە لە هەمان كاتدا خۆیان كوێر كردووە لەمەڕ جووڵە گەورەكانی ریكخستنە تیرۆریستییەكان و و هاتنەناوەوەیان لە رێگەی سنوورەكانەوە و كۆكردنەوەی هێزەكانیان و بەئاگاهێنانەوەی شانە نوستووەكانیان لە مووسڵ و پارێزگا داگیركراوەكان لە لایەن داعش و پاشماوەكانی رژێمی پیشوو و گرووپە چەكدارەكانی دیكە كە بە رۆژی رووناك و لە بەرامبەر چاوی فەرماندە سەربازی و ئەمنییە ئیتحادییەكاندا دیمەنەكە دەستی پێ كرد بە ئابڕووبردنی بەرنامە كەچبووەكە كە هەوڵی كۆكردنەوە دەدات دژ بە هەرێم و وا پێشانی دەدات وەكو بڵێی دوژمنی پرۆسەی سیاسی و دەستوورە ئەمە جگە لە ئاراستەكردنی تۆمەتی ناهەق بۆ هەرێم تا گەیشتە ئەوەی كە شكستە ئەمنییەكان عێراق و سوپاكەیان بەرەو ئەو هەڵدێرە برد ئەمەیش مانای ئەوەیە كە لە هەموو ناوەندەكان و دەزگاكانی راگەیاندنیان، بەردەوام هەوڵیان بۆ نیشاندانی گەلی كورد وەكو دوژمنێكی شیعە و رۆڵ و پێگەیان لە دەسەڵاتی سیاسی لە عێراقدا داوە.
ئێمە بەردەوام دوووپاتمان كردووەتەوە كە قەت رۆژیك لە رۆژان بەشێكی نەرێنی نەبووین لەو ململانێیەی كە لە پاش رووخانی رژێمی دیكتاتۆری هاتە كایەوە و سازشمان نەكردووە یان لە دژی هیچ پێكهاتەیەكی نیشتمانیی عێراق نەوەستاوین بەڵكوو هاوسۆز بووین و بەرگریمان لە داواكارییە دەستوورییەكانی پێكهاتەی سوننە لە عێراق كرد و دژی پەراوێزخستن و لاوازكردنی رۆڵیان لە ژیانی سیاسی و لە دەسەلاتدا بووین هەروەها پابەند بووین بە مافەكانی پێكهاتەی شیعە و رۆڵیان و ئەوەی دەستوور بۆیانی دیاری كردووە لە پێگەی سەركردایەتی بۆ بەڕێوەبردنی وڵات.
هەروەها جەختمان كردووەتە سەر جیاكردنەوەی سیاسەتە هەڵەكانی بەرپرسانی شیعە لە دەوڵەت و هەڵوێستەكانی لە ماف و كێشەكانمان ئێمە شانازی دەكەین بە هاوپەیمانیی مێژووییمان لەگەڵ پێكهاتەی شیعەدا هەروەها لەگەڵ بەرپرسە سوننەكان و پێكهاتەی سوننەدا بەردەوامیش دەبین لە بەرگریكردن بەپێی دەستوور و گەشەسەندنەكانی ژیانی سیاسی و ماف و داواكارییەكانی هەموو عێراقییەكان بە هەموو پێكهاتە و لایەنە سیاسی و نەتەوەیی و ئایینییەكانیان.
بەردەوامیش دەمانگوت و ئەمڕۆیش دووپاتی دەكەینەوە كە ئێمە قۆناخێكی هەستیار بەڕێ دەكەین لە قۆناخەكانی گەشەسەندنی عێراقی نوێدا مانەوەی عێراقیش پێوەستە بە دابینكردنی بەرژەوەندیی پێكهاتەكانی و بەدەنگەوەچوونی تێڕوانینە رەواكانیان ئەمەیش بەدی نایەت تا ئەو كاتەی بنیاتنانی بنچینەكانی دەوڵەتی مەدەنیی دیموكراسی تەواو دەبێت و دەزگا دەستوورییەكان بنیات دەنرێن و بەرەو بەیاساییبوونی دەسەڵاتەكان و پارێزگاریكردن لە بێلایەنییان ئاڕاستە دەكرێن.
هەروەها پێویست بە دانانی میكانیزمێك بۆ رێگریكردن لە تاكڕۆیی لە دەسەڵاتدا دەكات یا بەتەندروستكردنی ژیانی سیاسی، ئەمەیش لە رێگەی دەركردنی پرۆسەی سیاسی لە ڕێڕەوی دابەشكردنی تایفی و ئاراستەكردنی بەرەو پابەندبوونەكانیان بەپێی لاگرتنی نیشتمانی و بەهاكانی هاووڵاتیبوون.
كوردستان بەدەست نەهامەتییەكانی تیرۆر و شاڵاوەكانی تەكفیركردنەوە دەیناڵاند ئێمە درك بەوە دەكەین كە رێكخراوە تیرۆریستییەكان بە چ ئامانجێك و شێوازێكی وەحشیگەری كار دەكەن بۆیە لەم ڕوانگەیەوە ئیدانەی سەرجەم ریكخراوە تیرۆریستییەكان دەكەین و بەرەنگاریان دەبینەوە و بە هەموو توانایەكمانەوە دژی پڕۆژەكانیان دەوەستین.
ئێمە دەزانین كە لەناوبردنی تیرۆر لە رەگ و ریشەوە پێویستی بە گرتنەبەری رێوشوێنی پێویست هەیە كە بێبەشی بكات لە پەناگایەكی ئارامدا یان لە ژینگەیەكدا كە هاوسۆزیان بن.
پاش هەشت ساڵ لە بەرنامەیەكی تاكڕۆیانە و پەراوێزخستنی پێكهاتەی سوننە لە رێگەی گرتنەبەری رێوشوێنێك كە بێبەش بوو لە دانایی، داعش و گرووپە تیرۆریستییەكان و چەكدارانی هۆزەكان و ئەو كەسانەی كە زیانیان لە سیاسەتی حكوومەت پێ گەیشتووە توانییان بە زبرەی هێز ناوچەیەكی فراوان بخەنە ژێر دەسەڵاتی خۆیان.
داعش بریتی نییە لە پێكهاتەی سوننە هەروەها گرووپەكانی دیكەیش گوزارشت لەو پێكهاتەیە ناكەن، ئەگەرچی هەندێك لە دانیشتووانی ئەو ناوچانەی داگیر كراون ئێستا هەست بە دلنەوایی لەم قۆناخە نوێیەدا دەكەن بەڵام ئەم دیاردەیە كاتییە و گۆڕانكارییە یەك لە دوای یەكەكان لێكەوتەكانیان بەوەندەوە ناوەستن وەك دەرچوون لە دژی دەسەڵاتی داعش و دەركەوتنی دیاردەكانی جیاوازبوون تا رادەی گەیشتن بە جەنگ لە نێوان گرووپە چەكدارییەكان و راپەڕینی دانیشتووان دژ بە دەسەڵاتی تیرۆر كە لەوانەیە نەهامەتییەكانی زیاتر بێت لە نەهامەتییەكانیان لە ژێر دەسەڵاتی حكوومەتی تاكڕۆی عێراق كە دژی دەستوورە.
بەپێی بەرپرسیارەتییەكانمان ئێمە بەردەوام دەبین لە پەیوەندیكردن بە هەموو لایەنەكان بۆ بەدیهینان و دۆزینەوەی چارەسەرێكی سیاسیی ریشەیی كە بریتی بێت لە ئەنجامدانی چاكسازی لە دامودەزگاكانی وڵاتدا و دامەزراندنی میكانیزمێكی دیموكراسی كە تێیدا هیچ حاكم و دەسەڵاتێكی ڕەها نییە.
هەروەها لەگەڵ هەموو لایەنەكاندا بەدوای پێداویستییەكانی باردۆخی ئێستادا دەگەڕێین كە دوابەدوای رووداوەكانی مووسڵ پاش 10ـی حوزەیران هاتووەتە كایەوە لە رووی گۆڕانكاری و ئەو چوارچێوە سیاسییەی كە بەدەنگ پێكهاتەی سوننەوە بێت و تیرۆریستان لابدات و پەناگەكانیان دوور بخاتەوە.
ئێمە سەرجەم تۆمەتە دوژمنكارەكانمان پشتگوێ خست كە لەلایەن شكستخواردووەكانەوە دژ بە گەلەكەمان و هەرێمی كوردستان ئاراستە دەكرێن ئێمە پشت بە هۆشیاریی گەلی عێراق و دڵسۆزەكانی قەوارە سیاسییەكان دەبەستین بۆ دانانی سنوورێك و وەڵامدانەوەیان، ئێمە وەڵامدانەوەیەكی گونجاومان هەیە بۆ سەرجەم ئەو كەسانەی كە هێرش دەكەنە سەر هەرێمی كوردستان، ئەوەیش بریتیە لە “بەردەوامبوون لە رێگەی سەختدا”
ئێمە دەپرسین، ئەو كەسەی عەرەبی عێراقی لە یەك جیاكردەوە بۆ سوننە و شیعە، هەر خۆی نەبوو كە عێراقی بە فیعلی دابەش كرد؟
پاشان ئایا بەهێزكردنی جەنگی تایفی، لە ناخی پارچەپارچەكردنی پێكهاتەی كۆمەڵگەی عێراقیدایە؟
گەلی كورد لە كاتێكدا بەرلەمان و سەركردایەتییەكەی دەخاتە بەردەم بەرپرسیارەتییەكی مێژووی بۆ دیاریكردنی رێڕەوی مافی چارەنووس، لە هەمان كاتدا بەردەوام دەبێت لە گرتنەبەری هەموو رێوشوێنێك كە بە گونجاوی دەبینێت بۆ پاراستنی مافەكانی و پاشگەز نابێتەوە لەو رێڕەوەی كە بەرجەستە دەبێت لە مافی چارەنووس، لە هەمان كاتدا چاوەڕێ دەكات هێزە گرنگەكان لە حزب و قەوارەی پەرلەمانیدا، شیعە و سوننەكان كە دەستپێشخەرییەكی سیاسی رابگەیەنن، كە لە رێگەیەوە عێراق بتوانێت سەروەریی خۆی بگەڕێنێتەوە و دادپەروەری و ئازادی و هاوبەشبوونی راستەقینە لە بەڕێوەبردنی وڵات بۆ هەموو پێكهاتەكان لە وڵاتێكی دیموكراسیی ئیتیحادیدا فەراهەم بكات، كە رێگر بێت لە بەرامبەر تاكڕۆیی و دكتاتۆرییەتدا.
مافی چارەنووس، مافێكی شەرعیی گەلەكەمانە، بە پشتبەستن بە هەموو یاسا و پرانسیپە نێونەتەوەیی و نیشتمانییەكان، گەلەكەمان پاشگەز نابێتەوە لەم مافە و جێبەجێكردنی میكانزم و دابینكردنی پێداویستییەكانی، لەوەیشدا پشت بە گەلی عێراق دەبەستێت بە راوێژكردن لەگەڵ نوێنەرانی و سەرجەم ئەو كەسانەی كە پشتگیری لە مافی گەلان و نەتەوەكان دەكەن.
ژیانی هاوبەش بژاردەیەكی ئیختیارییە كە ئەوەی گەل ویستی تێیدا بەرجەستە كرا بۆ قۆناخێك لە قۆناخەكانی مافە مێژووییەكەی، لەم بارەیەوە گەلەكەمان هەڵویستی ئایەتوڵڵا (ئیمام موحسین ئەلحەكیم) و (شەهید سەدر) لەیاد ناكات بۆ پشتگیریكردنیان لە گەلی كورد وخەبات و بەرگریكردنی لە ماف و وبەرژەوەندییە نەتەوەییەكان.
جیابوونەوە و پارچەپارچەكردنی عێراق دەكەوێتە ئەستۆی ئەو هێز و حوكمڕانانەی، كە پشت بە بەرنامەی دابەشكردنی كۆمەڵگە لەسەر بنچینەیەكی تایفی و مەزهەبی دەبەستن و هاووڵاتی دەكوژن یان پەراوێزی دەخەن بە هۆی ناسنامەكەیەوە!.
ئایا ئەوە بۆ هەموو عێراقییەك و هەموو گەلانی دۆستی گەلەكەمان دەرنەكەوتووە كە داواكردنی ولایەتی سێیەم لەلایەن (مالیكی)ـیەوە سەرەڕای ئەو شكستە مەترسیدارەی كە عێراق رووبەڕووی بووەتەوە و جەختكردنەوەی سەرجەم هێزە سیاسییەكان لەسەر گۆڕینی، كە بووەتە هۆكارێك بۆ پاڵنانی عێراق بەرەو دابەشبوونێكی زیاتر و بەرەو هەڵدێری دەبات؟
ئێمە بە روونی دەڵێین لە مافی چارەنووس پاشگەز نابینەوە، كە گەلەكەمان بە ئیرادەوە بڕیاری لەسەر دەدات.
هەڕەشەكردن لە داهاتووی عێراق و عێراقییەكان بەرپرسیارەتییەكەی دەكەوێتە ئەستۆی ئەو كەسانەی كە كۆمەڵگەی عێراقی پارچەپارچە دەكەن و دەستوور پێشێل دەكەن و عێراقیش دەخەنە دۆخی رووبەڕووبوونەوەی شێوازێكی نوێ لە دیكتاتۆری.
مەسعوود بارزانی
سەرۆكی هەرێمی كوردستان
سەڵاحەددین- 8 ـی تەمووزی 2014
