تاكە كتێبخانەی كوردی لەدەرەوەی كوردستان بە 13000 ناونیشانەوە دادەخرێت
بەرێوەبەری كتێبخانەكە: داوا لەحكومەتی كوردستان دەكەن ئەم پرۆژە كوردستانییە بپارێزێت
نوچەنێت . سڤیل
رزگار رەزا چوچانی-سوید
نەوزاد هروری
لەستۆكهۆڵمی پایتەختی وڵاتی سوید، لەساڵی1997 كتێبخانەیەكی كوردی بەشێوەیەكی سەردەمیانەو بەهەمان سیستەمی كتێبخانەكانی وڵاتی سوید، لەلایەن وەزیری رۆشنبیری ئەو وڵاتەوە دەكرێتەوە، وەك بەڕێوەبەری كتێبخانەكەش، بۆ (سڤیل) گوتی “ئیستا ئەو كتێبخانەیە بووەتە “كتێبخانەیەكی نەتەوەیی و نیشتمانی كورد”. ئەو كتێبخانەیە، تاكە كتێبخانەی كوردییە لەدەرەوەی كوردستان، بەڵام ئێستا مەترسی داخستنی لەسەرە.
نەوزاد هرووری، بەڕێوەبەری كتێبخانەی كوردی لەستۆكهۆڵم، بۆ “سڤیل” لەبارەی ئەو كتێبخانەیەوە دەڵێت “كتێبخانە نزیك بە 13000 ناونیشیانی كتێب لەخۆ دەگرێت، كتێبەكان تەنها بریتی نین لەو كتێبانەی كە بەزمانی كوردی نوسراون، بەڵكو هەوڵدراوە هەموو ئەو كتێبانە كۆبكرێتەوە، كە بەزمانەكانی بیانی لەسەر كورد و كوردستان نوسراون، هەر بۆیە بەدەر لەزمانی كوردی، بە 23 زمانی بیانی كتێب لەو كتێبخانەیەدا هەیە، لەگەڵ ژمارەیەكی زۆر لەدیكۆمێنت و بەڵگەنامەی گرنگ لەسەر كوردستان”.
هروری لەقسەكانیدا بۆ (سڤیل) دەگەڕێتەوە بۆ سەرەتاكانی دامەزراندنی كتێبخانەی كوردی لەستۆكهۆڵم و دەڵێت “دروستكردنی ئەم كتێبخانەیە لەسەرەتا، بیرۆكەی نەدیم داغدەڤیرەن، نوسەرێكی كوردی باكوری كوردستان بوو، كاتێك ئەو كتێبخانە دامەزرا، كورد پێویستیەكی زۆری بەوەها كتێبخانەیەك بوو، چونكە نوسینی كوردی قەدەغەكراوبوو، كەس نەیدەتوانی لەماڵی خۆشی كتێبی كوردی كۆبكاتەوە، بەتایبەتی لە سێ بەشی كوردستان، باشوری كوردستان دۆخی باشتر بوو، ئەوكات كە لەناو ئەو بەشانەی كوردستان زمان و نوسینی كوردی قەدەغە بوو، ئەو نوسەرەی كورد، بیری لەوە كردەوە كە كتێبخانەیەكی كوردی لەدەرەوەی كوردستان دابمەزرێت، بەتایبەت لەسوید كە وڵاتێكە مافی هەركەس دەپارێزێت، ئازادی دەربڕین باشە، بۆیە لەساڵی ١٩٩٧ كتێبخانە بەئامادەیی وەزیری رۆشنبیری ئەوكاتی سوید كرایەوە”.
هروری وا كتێبخانەكەی دەناسێنێت كە “نوێنەرایەتی هەموو كورد دەكات و لەهەموو جیهاندا نمونەیەكی لەو شێوەیە نییە، كە كتێبخانەی كوردی بێت و لەدەرەوەی وڵات ئەو هەموو كتێب و دیكۆمێنتە لەسەر كوردو كوردستان كۆبكاتەوەو بەسیستەمی پێشكەوتووی ئەم وڵاتانە كار بكات، كارەكانی بچێتە چوارچێوەی كاری كتێبخانەكانی وڵاتێكی وەكو سوید، ئەم كتێبخانەیە بەشێوەیەكی پرۆفیشناڵ وەكو هەموو كتێبخانەكانی دیكەی سوید كارەكانی بەڕێوە دەچێت و كار دەكات، هەم ئەرشیفی كتێب و دیكۆمێنت و نوسین و موسیكی كوردی دەكات، هەمیش ئەركی ئامادەكردەكردنی ئەوبەرهەمانەیە، بەشێوەیەك كە هەركەس پێویستی بەدەستخستنی ئەو مادانە هەبوو لەسەر كورد و نەتەوەی كورد، ئەوە لەرێی ئەم كتێبخانەیەوە، دەستیان پێی دەگات و سودی لێوەردەگرن، ئەوەی لەناو ستۆكهۆڵم بژی دەتوانن راستەوخۆ سەردانی كتێبخانە بكەن، ئەوانەشی كە لەم شارە نەبن، لەرێی كتێبخانەكانی سوید لەشارەكانی خۆیانەوە دەتوانن داوای قەرزكردنی هەموو ئەو كتێب و مادانە بكەن كە لەم كتێبخانەیەدا هەیە، ئەوە جگە لەوەی چەند چالاكی دیكەیشی هەیە، كە كتێبخانە پێیان هەڵدەستێ، وەك ناساندنی كتێب یان رێكخستنی شەو یان ئێوارەكۆڕی ئەدەبی و سیمینار سازكردن و كردنەوەی پێشانگای شێوەكاری و چالاكی منداڵان و كردنەوەی كۆرسی زمانی كوردی و چەند چالاكییەكی دیكە”.
لەگەڵ ئەوەی كتێبخانەی كوردی “تاكە كتێبخانەی كوردییە لەدەرەوەی كوردستان و لەجهیان بەمشێوە پرۆفیشناڵە و دەوڵەمەندە لەبوونی لەكتێب و زانیاری بەسود لەسەر كورد و كوردستان” بەڵام وەك بەڕێوەبەری كتێبخانەكە بۆ سڤیل باسی دەكات، “خەتەر لەسەر بەردەوامی ئەو كتێبخانە هەیەو كەسیش وەك پێویست هاوكارییان ناكات”.
تا ئێستاو هەرلەسەرەتای دامەزراندنی ئەم كتێبخانەیەوە “وەزارەتی رۆشنبیری سوید و شارەوانی ستۆكهۆڵم هاوكاری مادی كتێبخانەكەی كردووە، هەندێك جاریش هەندێ لەسەرمایەدارانی كوردیش هاوكاریان كردووەو بۆ تەنها جارێكیش حكومەتی هەرێمی كوردستان هەندێ هاوكاری كردووین”.
بەڵام وەك بەڕێوەبەری كتێبخانەكە دەڵێت “بەهۆی ئەوەی هاوكاری ئەو جۆرە پرۆژانە لەوڵاتی سوید كەمبۆتەوە، كتێبخانەی كوردیش رەنگە نەتوانێ بۆ داهاتوو هاوكاری پێویست بۆ بەردەوامی خۆی لەحكومەتی سوید بەدەستبهێنێت”، نەوزاد هروری زیاتریش گوتی “ئەگەر هاوكاری ئەو جۆرە پرۆژانە كەمبووبێتەوە لەلایەن حكومەتی سویدەوە، ئەوە بەتایبەتی بۆ ئەم كتێبخانە رەنگە هاوكاری نەمێنێ، چونكە ئێستا ئەوروپی و سویدیش وابیر دەكەنەوە كە كورد ئیتر پێویستی بەوە نییە وڵاتێكی دیكە هاوكاری وەها پرۆژەیەكی بۆ بكات، پێیان وایە كتێبخانە دەتوانێت، هاوكاری لەحكومەتی هەرێمی كوردستان وەربگرێ، چونكە ئێستا حاڵی ئابوری كوردستان باشە”. بۆیە “ئەگەر ئەو دۆخەی ئێستا بەردەوام بێت و هاوكاری سوید هەروا بەرەو كەمبوونەوە بڕوات، بێگومان دۆخی كتێبخانە بەرەو خراپی دەڕوات، چونكە كتێبخانەی كوردی بینایەكی تایبەتی خۆی نییەو كرێ دەدات، ئەگەر هاوكاری نەكرێین ناچارین كتێبخانەكە دابخەین و پێمان ناچێت بەڕێوە”. هروری هۆشداریش دەدات “ئەگەر ئەم كتێبخانەیە بفەوتێ و نەمێنێ، زۆر سەختە دەزگایەكی دیكە بتوانێ بەمشێوەیە ئەم هەموو بەرهەمە كۆبكاتەوە، بەمشێوەیە بەشێوەیەكی پرۆفیشناڵ بەسیستەمێكی پێشكەوتووی كتێبخانە پێشكەش بەخەڵكیان بكات و ئەم خزمەتە گەورە بەكورد بكات”.
نەوزاد هروری ئەوەش دەخاتەڕوو كە كتێبخانەی كوردی لەستۆكهۆڵم، لای سویدیەكان جێگای رێزە هەربۆیەش ” لەناو كەتەلۆگی نیشتیمانی سویددا ناوی هەیەو لەڕیزی كتێبخانەكانی ئەم وڵاتەدایە”، نمونەی زیاترش باس دەكات لەگرنگیدانی سویدیەكان بەم كتێبخانە كوردییەو دەڵێت “ساڵی ١٩٩٧ ئەم كتێبخانەیە بەدەستی وەزیری رۆشنبیری سوید كراوەتەوە، لەكاتی گواستنەوەشی بۆ جێگایەكی باشتر دیسان لەلایەن وەزیرانی سویدییەوە كراوەتەوە، ئەوان پێیان وابووە ئەم كتێبخانەیە كتێبخانەیەكی گرنگی نەتەوەیی و نیشتیمانییە، بەدەزگایەكی گرنگی كلتوری دەیبینن، بۆیە ئەگەرچی لەم ساڵانەی دوایدا چەندین دەزگای كلتوری دیكە نەماون و لەناو چوون بەهۆی نەمانی هاوكاری دەوڵەت بۆیان، بەڵام تا ئێستاش كتێبخانەی كوردی ماوەو هاوكاریشی دەكەن، كەوایە ئەوە پێشانی دەدات ئەم كتێبخانەیان بۆ گرنگ بووە، ئەم كتێبخانەیان بەپێویست بینیوە، بەڵام ئیتر دۆخی كوردستان گۆڕاوەو رەنگە لەباری هاوكارییەوە گۆڕانكاری بەسەر ئەو روانینەی ئەوانیش بێت بۆ هاوكاریكردنی و هەست بەوەش دەكەم، جگە لەوە پارت و كەسایەتیەكانی سوید، نوسەر و سیاسی و رۆشنبیرەكانیان هەموو ئەم كتێبخانەیە دەناسن و دەزانن چەند نرخ و بەهای هەیە، لەمیدیاكانی سویددا چەندین بابەتی گرنگیان لەسەر نوسیوە، ماستەرنامەیان لەسەر كتێبخانەی كوردی وەرگرتووە، چونكە ئەم كتێبخانەیە وەكو رێكخراوێكی مەدەنی نییە كە چەند كەس لەماڵەوە دانیشتبن و وتبێتیان بەم ناوەوە كار دەكەین، بەڵكو كارەكانی كتێبخانەی كوردی لەبەرچاوەو ئاشكرایە، بەڵام وەك وتمان ئێستا نوێنەرایەتی حكومەتی سوید لەكوردستان هەیە، ئاگایان لەوەیە دۆخی كورد گۆڕانی گەورەی بەسەردا هاتووەو كوردستان دۆخی باشە، بۆیە هەست دەكەم ئەوە كاریگەری هەبێت بەسەریانەوە، كە ئیتر لایان پێویست نەبێت لەسەر ئەركی خۆیان كتێبخانەیەكی ئاوا گرنگ بۆ كورد ببەن بەڕێوە”.
هروری ئاشكرای دەكات، چەند ساڵێكە داوای هاوكاری لەحكومەتی هەرێمی كوردستان دەكەن، چونكە وەك ئەو دەڵێت” حكومەت موڵكی هەموو كوردێكەو موڵكی هیچ حزبێكی سیاسی نییە، بۆیە داوای هاوكاری لەحكومەتی كوردستان دەكەین، چەند ساڵێكە داوامان هەبووە، كە هاوكاریمان بكەن، كاتێك نوێنەرایەتی حكومەتی هەرێم لەسوید هەبوو، هاوكاری مەعنەویان دەكردین، بەڵام تاكو ئێستا بەشێوەیەكی ئەوتۆ هاوكاری مادی نەكراوین لەلایەن حكومەتی هەرێمەوەو چاوەڕوانی ئەوەین، هەست بەوە بكەن كە گرنگی ئەم كتێبخانەیە چییە”. لەپێناو مانەوەی كتێبخانەكەش بەبێ لایەنی ئامادەنین “جگە لەحكومەتی هەرێم” داوای هاوكاری لەهیچ حزبێك بكەن.
